तुद् (पीडा देना) धातु के रूप – Tud Ke Dhatu Roop – संस्कृत

Tud Dhatu

तुद् धातु (पीडा देना, to oppress): तुद् धातु तुदादिगण उभयपदी धातु शब्द है। अतः Tud Dhatu के Dhatu Roop की तरह तुद् जैसे सभी उभयपदी तुदादिगण धातु के धातु रूप (Dhatu Roop) इसी प्रकार बनाते है, संस्कृत व्याकरण में तुद् धातु रूप का अति महत्व है।

तुद् धातु का गण (Conjugation): तुदादिगण, षष्ठं गण – Sixth Conjugation

तुद् का अर्थ: तुद् का अर्थ पीडा देना, to oppress होता है।

तुद् के धातु रूप (Dhatu Roop of Tud) – परस्मैपदी

परस्मैपदी तुद् धातु के धातु रूप संस्कृत में सभी लकारों, पुरुष एवं तीनों वचन में तुद् धातु रूप (Tud Dhatu Roop) नीचे दिये गये हैं।

1. लट् लकार तुद् धातु – वर्तमान काल

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष तुदति तुदतः तुदन्ति
मध्यम पुरुष तुदसि तुदथः तुदथ
उत्तम पुरुष तुदामि तुदावः तुदामः

2. लिट् लकार तुद् धातु – Past Perfect Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष तुतोद तुतुदतुः तुतुदुः
मध्यम पुरुष तुतोदिथ तुतुदथुः तुतुद
उत्तम पुरुष तुतोद तुतुदिव तुतुदिम

3. लुट् लकार तुद् धातु – First Future Tense or Periphrastic

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष तोत्ता तोत्तारौ तोत्तारः
मध्यम पुरुष तोत्तासि तोत्तास्थः तोत्तास्थ
उत्तम पुरुष तोत्तास्मि तोत्तास्वः तोत्तास्मः

4. लृट् लकार तुद् धातु – भविष्यत्, Second Future Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष तोत्स्यति तोत्स्यतः तोत्स्यन्ति
मध्यम पुरुष तोत्स्यसि तोत्स्यथः तोत्स्यथ
उत्तम पुरुष तोत्स्यामि तोत्स्यावः तोत्स्यामः

5. लोट् लकार तुद् धातु – अनुज्ञा, Imperative Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष तुदताम्/तुदतात्/तुदतु तुदताम्/तुदेताम् तुदन्तु/तुदन्ताम्
मध्यम पुरुष तुद/तुदस्व/तुदतात् तुदतम्/तुदेथाम् तुदत/तुदध्वम्
उत्तम पुरुष तुदानि/तुदै तुदाव/तुदावहै तुदाम/तुदामहै

6. लङ् लकार तुद् धातु – भूतकाल, Past Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अतुदत् अतुदताम् अतुदन्
मध्यम पुरुष अतुदः अतुदतम् अतुदत
उत्तम पुरुष अतुदम् अतुदाव अतुदाम

7. विधिलिङ् लकार तुद् धातु – चाहिए के अर्थ में, Potential Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष तुदेत् तुदेताम् तुदेयुः
मध्यम पुरुष तुदेः तुदेतम् तुदेत
उत्तम पुरुष तुदेयम् तुदेव तुदेम

8. आशीर्लिङ् लकार तुद् धातु – आशीर्वाद देना, Benedictive Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष तुद्यात् तुद्यास्ताम् तुद्यासुः
मध्यम पुरुष तुद्याः तुद्यास्तम् तुद्यास्त
उत्तम पुरुष तुद्यासम् तुद्यास्व तुद्यास्म

9. लुङ् लकार तुद् धातु – Perfect Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अतौत्सीत् अतौत्ताम् अतौत्सुः
मध्यम पुरुष अतौत्सीः अतौत्तम् अतौत्त
उत्तम पुरुष अतौत्सम् अतौत्स्व अतौत्स्म

10. लृङ् लकार तुद् धातु – हेतुहेतुमद्भूत, Conditional Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अतोत्स्यत् अतोत्स्यताम् अतोत्स्यन्
मध्यम पुरुष अतोत्स्यः अतोत्स्यतम् अतोत्स्यत
उत्तम पुरुष अतोत्स्यम् अतोत्स्याव अतोत्स्याम

तुद् के धातु रूप (Dhatu Roop of Tud) – आत्मनेपदी

आत्मनेपदी तुद् धातु के धातु रूप संस्कृत में सभी लकारों, पुरुष एवं तीनों वचन में तुद् धातु रूप (Tud Dhatu Roop) नीचे दिये गये हैं।

1. लट् लकार तुद् धातु – वर्तमान काल

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष तुदते तुदेते तुदन्ते
मध्यम पुरुष तुदसे तुदेथे तुदध्वे
उत्तम पुरुष तुदे तुदावहे तुदामहे

2. लिट् लकार तुद् धातु – Past Perfect Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष तुतुदे तुतुदाते तुतुदिरे
मध्यम पुरुष तुतुदिषे तुतुदाथे तुतुदिध्वे
उत्तम पुरुष तुतुदे तुतुदिवहे तुतुदिमहे

3. लुट् लकार तुद् धातु – First Future Tense or Periphrastic

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष तोत्ता तोत्तारौ तोत्तारः
मध्यम पुरुष तोत्तासे तोत्तासाथे तोत्ताध्वे
उत्तम पुरुष तोत्ताहे तोत्तास्वहे तोत्तास्महे

4. लृट् लकार तुद् धातु – भविष्यत्, Second Future Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष तोत्स्यते तोत्स्येते तोत्स्यन्ते
मध्यम पुरुष तोत्स्यसे तोत्स्येथे तोत्स्यध्वे
उत्तम पुरुष तोत्स्ये तोत्स्यावहे तोत्स्यामहे

5. लोट् लकार तुद् धातु – अनुज्ञा, Imperative Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष तुदतु तुदताम् तुदन्तु
मध्यम पुरुष तुदस्व तुदेथाम् तुदध्वम्
उत्तम पुरुष तुदै तुदावहै तुदामहै

6. लङ् लकार तुद् धातु – भूतकाल, Past Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अतुदत अतुदेताम् अतुदन्त
मध्यम पुरुष अतुदथाः अतुदेथाम् अतुदध्वम्
उत्तम पुरुष अतुदे अतुदावहि अतुदामहि

7. विधिलिङ् लकार तुद् धातु – चाहिए के अर्थ में, Potential Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष तुदेत तुदेयाताम् तुदेरन्
मध्यम पुरुष तुदेथाः तुदेयाथाम् तुदेध्वम्
उत्तम पुरुष तुदेय तुदेवहि तुदेमहि

8. आशीर्लिङ् लकार तुद् धातु – आशीर्वाद देना, Benedictive Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष तुत्सीष्ट तुत्सीयास्ताम् तुत्सीरन्
मध्यम पुरुष तुत्सीष्ठाः तुत्सीयास्थाम् तुत्सीध्वम्
उत्तम पुरुष तुत्सीय तुत्सीवहि तुत्सीमहि

9. लुङ् लकार तुद् धातु – Perfect Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अतुत्त अतुत्साताम् अतुत्सत
मध्यम पुरुष अतुत्थाः अतुत्साथाम् अतुद्ध्वम्
उत्तम पुरुष अतुत्सि अतुत्स्वहि अतुत्स्महि

10. लृङ् लकार तुद् धातु – हेतुहेतुमद्भूत, Conditional Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अतोत्स्यत अतोत्स्येताम् अतोत्स्यन्त
मध्यम पुरुष अतोत्स्यथाः अतोत्स्येथाम् अतोत्स्यध्वम्
उत्तम पुरुष अतोत्स्ये अतोत्स्यावहि अतोत्स्यामहि

संस्कृत में शब्द रूप देखने के लिए Shabd Roop पर क्लिक करें और नाम धातु रूप देखने के लिए Nam Dhatu Roop पर जायें।

You may like these posts

क्री (खरीदना) धातु के रूप – Kri Ke Dhatu Roop in Sanskrit, all lakar

Kri Dhatu क्री धातु (खरीदना, to buy): क्री धातु उभयपदी क्रयादिगण धातु शब्द है। अतः Kri Dhatu के Dhatu Roop की तरह क्री जैसे सभी उभयपदी क्रयादिगण धातु के धातु...Read more !

रुद् (रोना) धातु के रूप – Rud Ke Dhatu Roop – संस्कृत

Rud Dhatu रुद् धातु (रोना, to weep): रुद् धातु अदादिगणीय धातु शब्द है। अतः Rud Dhatu के Dhatu Roop की तरह रुद् जैसे सभी अदादिगणीय धातु के धातु रूप (Dhatu...Read more !

द्विष् (द्वेष करना) धातु के रूप – Dvish Ke Dhatu Roop – संस्कृत

Dvish Dhatu द्विष् धातु (द्वेष करना, to hate): द्विष् धातु उभयपदी अदादिगणीय धातु शब्द है। अतः Dvish Dhatu के Dhatu Roop की तरह द्विष् जैसे सभी उभयपदी अदादिगणीय धातु के...Read more !