श्रु (सुनना) धातु के रूप – Shru Ke Dhatu Roop – संस्कृत

Shru Dhatu

श्रु धातु (सुनना, to hear): श्रु धातु स्वादिगण धातु शब्द है। अतः Shru Dhatu के Dhatu Roop की तरह श्रु जैसे सभी स्वादिगण धातु के धातु रूप (Dhatu Roop) इसी प्रकार बनाते है, संस्कृत व्याकरण में श्रु धातु रूप का अति महत्व है।

श्रु धातु का गण (Conjugation): स्वादिगण, पञ्चम् गण – Fifth Conjugation

श्रु का अर्थ: श्रु का अर्थ सुनना, to hear होता है।

श्रु के धातु रूप (Dhatu Roop of Shru) – परस्मैपदी

श्रु धातु के धातु रूप संस्कृत में सभी लकारों, पुरुष एवं तीनों वचन में श्रु धातु रूप (Shru Dhatu Roop) नीचे दिये गये हैं।

1. लट् लकार श्रु धातु – वर्तमान काल

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष श्रृणोति श्रृणुतः श्रृण्वन्ति
मध्यम पुरुष श्रृणोसि श्रृणुथः श्रृणुथ
उत्तम पुरुष श्रृणोमि श्रृणुवः, श्रृण्वः श्रृणुमः, श्रृण्मः

2. लिट् लकार श्रु धातु – Past Perfect Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष शुश्राव शुश्रुवतुः शुश्रुवुः
मध्यम पुरुष शुश्रीथ शुश्रुवथुः शुश्रुव
उत्तम पुरुष शुश्राव, शुश्रव शुश्रुव शुश्रुम

3. लुट् लकार श्रु धातु – First Future Tense or Periphrastic

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष श्रोता श्रोतारौ श्रोतारः
मध्यम पुरुष श्रोतासि श्रोतास्थः श्रोतास्थ
उत्तम पुरुष श्रोतास्मि श्रोतास्वः श्रोतास्मः

4. लृट् लकार श्रु धातु – भविष्यत्, Second Future Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष श्रोष्यति श्रोष्यतः श्रोष्यन्ति
मध्यम पुरुष श्रोष्यसि श्रोष्यथः श्रोष्यथ
उत्तम पुरुष श्रोष्यामि श्रोष्यावः श्रोष्यामः

5. लोट् लकार श्रु धातु – अनुज्ञा, Imperative Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष श्रृणोतु श्रृणुताम् श्रृण्वन्तु
मध्यम पुरुष श्रृणु श्रृणुतम् श्रृणुत
उत्तम पुरुष श्रृण्वानि श्रृण्वाव श्रृण्वाम

6. लङ् लकार श्रु धातु – भूतकाल, Past Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अश्रृणोत् अश्रृणुताम् अश्रृण्वन्
मध्यम पुरुष अश्रृणोः अश्रृणुतम् अश्रृणोत्
उत्तम पुरुष अश्रृण्वम् अश्रृणुव, अश्रृण्व अश्रृणुम, अश्रृण्म

7. विधिलिङ् लकार श्रु धातु – चाहिए के अर्थ में, Potential Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष श्रृणुयात् श्रृणुयाताम् श्रृणुयुः
मध्यम पुरुष श्रृणुयाः श्रृणुयातम् श्रृणुयात
उत्तम पुरुष श्रृणुयाम् श्रृणुयाव श्रृणुयाम

8. आशीर्लिङ् लकार श्रु धातु – आशीर्वाद देना, Benedictive Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष श्रूयात् श्रूयास्ताम् श्रूयासुः
मध्यम पुरुष श्रूयाः श्रूयास्तम् श्रूयास्त
उत्तम पुरुष श्रूयासम् श्रूयास्व श्रूयास्म

9. लुङ् लकार श्रु धातु – Perfect Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अश्रौषीत् अश्रौष्टाम् अश्रौषुः
मध्यम पुरुष अश्रौषीः अश्रौष्टम् अश्रौष्ट
उत्तम पुरुष अश्रौषम् अश्रौष्व अश्रौष्म

10. लृङ् लकार श्रु धातु – हेतुहेतुमद्भूत, Conditional Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अश्रोष्यत् अश्रोष्यताम् अश्रोष्यन्
मध्यम पुरुष अश्रोष्यः अश्रोष्यतम् अश्रोष्यत
उत्तम पुरुष अश्रोष्यम् अश्रोष्याव अश्रोष्याम

संस्कृत में शब्द रूप देखने के लिए Shabd Roop पर क्लिक करें और नाम धातु रूप देखने के लिए Nam Dhatu Roop पर जायें।

You may like these posts

चर् (विचरण करना) धातु के रूप – Char Ke Dhatu Roop – संस्कृत

Char Dhatu चर् धातु (विचरण करना, to Deviate): चर् धातु भ्वादिगणीय धातु शब्द है। अतः Char Dhatu के Dhatu Roop की तरह चर् जैसे सभी भ्वादिगणीय धातु के धातु रूप...Read more !

पत् (गिरना) धातु के रूप – Pat Dhatu Roop – Sanskrit

Pat Dhatu पत् धातु (गिरना, to fall): पत् धातु भ्वादिगणीय धातु शब्द है। अतः Pat Dhatu के Dhatu Roop की तरह पत् जैसे सभी भ्वादिगणीय धातु के धातु रूप (Dhatu...Read more !

भू/भव् धातु के रूप – Bhav/Bhu Ke Dhatu Roop – Sanskrit

Bhoo/Bhav Dhatu भू – भव् धातु (होना, to be): भू – भव् धातु भ्वादिगणीय धातु शब्द है। अतः Bhoo – Bhav Dhatu के Dhatu Roop की तरह भू – भव्...Read more !