आप् (प्राप्त करना) धातु के रूप – Aap Ke Dhatu Roop in Sanskrit

Aap Dhatu Roop in Sanskrit

आप् धातु (प्राप्त करना हथियाना, to obtain)संस्कृत व्याकरण में आप् धातु स्वादिगण धातु शब्द है। अतः Aap Dhatu के Dhatu Roop की तरह आप् जैसे सभी स्वादिगण धातु के धातु रूप (Dhatu Roop) इसी प्रकार बनाते है, जैसे- सु, श्रु आदि।

आप् धातु का गण (Conjugation): स्वादिगण (पञ्चम् गण – Fifth Conjugation).

आप् का अर्थ: आप् का अर्थ प्राप्त करना, to obtain होता है।

आप् के धातु रूप (Dhatu Roop of Aap) – परस्मैपदी

आप् धातु के धातु रूप संस्कृत में सभी लकारों, पुरुष एवं तीनों वचन में आप् धातु रूप (Aap Dhatu Roop) नीचे दिये गये हैं।

1. आप् धातु लट् लकार (वर्तमान काल, Present Tense )

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष आप्नोति आप्नुतः आप्नुवन्ति
मध्यम पुरुष आप्नोषि आप्नुथः आप्नुथ
उत्तम पुरुष आप्नोमि आप्नुवः आप्नुमः

2. आप् धातु लिट् लकार (Past perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष आप आपतुः आपुः
मध्यम पुरुष आपिथ आपथुः आप
उत्तम पुरुष आप आपिव आपिम

3. आप् धातु लुट् लकार (First Future Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष आप्ता आप्तारौ आप्तारः
मध्यम पुरुष आप्तासि आप्तास्थः आप्तास्थ
उत्तम पुरुष आप्तास्मि आप्तास्वः आप्तास्म

4. आप् धातु लृट् लकार (भविष्यत्, Second future Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष आप्स्यति आप्स्यतः आप्स्यन्ति
मध्यम पुरुष आप्स्यसि आप्स्यथः आप्स्यथ
उत्तम पुरुष आप्स्यामि आप्स्यावः आप्स्यामः

5. आप् धातु लोट् लकार (अनुज्ञा, Imperative Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष आप्नोतु आप्नुताम् आप्नुवन्तु
मध्यम पुरुष आप्नुहि आप्नुतम् आप्नुत
उत्तम पुरुष आप्नवानि आप्नवाव आप्नवाम

6. आप् धातु लङ् लकार (भूतकाल, Past Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष आप्नोत् आप्नुताम् आप्नुवन्
मध्यम पुरुष आप्नोः आप्नुतम् आप्नुत
उत्तम पुरुष आप्नवम् आप्नुव आप्नुम

7. आप् धातु विधि लिङ् लकार (भूतकाल, Potential Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष आप्नुयात् आप्नुयाताम् आप्नुयुः
मध्यम पुरुष आप्नुयाः आप्नुयातम् आप्नुयात
उत्तम पुरुष आप्नुयाम् आप्नुयाव आप्नुयाम

8. आप् धातु आशीलिंङ् लकार (आशीर्वाद देना, Benedictive Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष आप्यात् आप्यास्ताम् आप्यासुः
मध्यम पुरुष आप्याः आप्यास्तम् आप्यास्त
उत्तम पुरुष आप्यासम् आप्यास्व आप्यास्म

9. आप् धातु लुङ् लकार (Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष आपत् आपताम् आपन्
मध्यम पुरुष आपः आपताम् आपत
उत्तम पुरुष आपम् आपाव आपाम

10. आप् धातु लृङ् लकार (हेतुहेतुमद्भूत, Conditional Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष आप्स्यत् आप्स्यताम् आप्स्यन्
मध्यम पुरुष आप्स्यः आप्स्यतम् आप्स्यत
उत्तम पुरुष आप्स्यम् आप्स्याव आप्स्याम

NOTE: संस्कृत में शब्द रूप देखने के लिए Shabd Roop पर क्लिक करें और नाम धातु रूप देखने के लिए Nam Dhatu Roop पर जायें।

कुछ प्रमुख Dhatu Roop के उदाहरण निम्नलिखित हैं:- अस् (अस्ति) धातु रूपभू (भव्) धातु रूपगम् धातु रूपपठ् धातु रूपदृश् धातु रूपपिव् धातु रूपपत् धातु रूपदा (ददाति) धातु रूपकृ (करना) धातु रूपलिख धातु रूपमिल धातु रूपनाम धातु रूपवद धातु रूपधाव धातु रूपहन धातु रूपहँस धातु रूपखाद धातु रूपरक्ष धातु रूप आदि कुछ महत्वपूर्ण धातु रूप हैं।

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *