जन् (उत्पन्न होना) धातु के रूप – Jan Ke Dhatu Roop – संस्कृत

Jan Dhatu

जन् धातु (उत्पन्न होना, to be born, to grow): जन् धातु दिवादिगण धातु शब्द है। अतः Jan Dhatu के Dhatu Roop की तरह जन् जैसे सभी दिवादिगण धातु के धातु रूप (Dhatu Roop) इसी प्रकार बनाते है, संस्कृत व्याकरण में जन् धातु रूप का अति महत्व है।

जन् धातु का गण (Conjugation): दिवादिगण चतुर्थ गण – Fourth Conjugation

जन् का अर्थ: जन् का अर्थ उत्पन्न होना, to be born, to grow होता है।

जन् के धातु रूप (Dhatu Roop of Jan) – आत्मनेपदी

आत्मनेपदी जन् धातु के धातु रूप संस्कृत में सभी लकारों, पुरुष एवं तीनों वचन में जन् धातु रूप (Jan Dhatu Roop) नीचे दिये गये हैं।

1. लट् लकार जन् धातु – वर्तमान काल

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष जायते जायेते जायन्ते
मध्यम पुरुष जायसे जायेथे जायध्वे
उत्तम पुरुष जाये जायावहे जायामहे

2. लिट् लकार जन् धातु – Past Perfect Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष जज्ञे जज्ञाते जज्ञिरे
मध्यम पुरुष जज्ञिषे जज्ञाथे जज्ञिध्वे
उत्तम पुरुष जज्ञे जज्ञिवहे जज्ञिमहे

3. लुट् लकार जन् धातु – First Future Tense or Periphrastic

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष जनिता जनितारौ जनितारः
मध्यम पुरुष जनितासे जनितासाथे जनिताध्वे
उत्तम पुरुष जनिताहे जनितास्वहे जनितास्महे

4. लृट् लकार जन् धातु – भविष्यत्, Second Future Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष जनिष्यते जनिष्येते जनिष्यन्ते
मध्यम पुरुष जनिष्यसे जनिष्येथे जनिष्यध्वे
उत्तम पुरुष जनिष्ये जनिष्यावहे जनिष्यामहे

5. लोट् लकार जन् धातु – अनुज्ञा, Imperative Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष जायताम् जायेताम् जायन्ताम्
मध्यम पुरुष जायस्व जायेथाम् जायध्वम्
उत्तम पुरुष जायै जायावहै जायामहै

6. लङ् लकार जन् धातु – भूतकाल, Past Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अजायत अजायेताम् अजायन्त
मध्यम पुरुष अजायथाः अजायेथाम् अजायध्वम्
उत्तम पुरुष अजाये अजायावहि अजायामहि

7. विधिलिङ् लकार जन् धातु – चाहिए के अर्थ में, Potential Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष जायेत जायेयाताम् जायेरन्
मध्यम पुरुष जायेथाः जायेयाथाम् जायेध्वम्
उत्तम पुरुष जायेय जायेवहि जायेमहि

8. आशीर्लिङ् लकार जन् धातु – आशीर्वाद देना, Benedictive Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष जनिषीष्ट जनिषीयास्ताम् जनिषीरन्
मध्यम पुरुष जनिषीष्ठाः जनिषीयास्थाम् जनिषीध्वम्
उत्तम पुरुष जनिषीय जनिषीवहि जनिषीमहि

9. लुङ् लकार जन् धातु – Perfect Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अजनि/अजनिष्ट अजनिषाताम् अजनिषत
मध्यम पुरुष अजनिष्ठाः अजनिषाथाम् अजनिढ्वम्
उत्तम पुरुष अजनिषि अजनिष्वहि अजनिष्महि

10. लृङ् लकार जन् धातु – हेतुहेतुमद्भूत, Conditional Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अजनिष्यत अजनिष्येताम् अजनिष्यन्त
मध्यम पुरुष अजनिष्यथाः अजनिष्येथाम् अजनिष्यध्वम्
उत्तम पुरुष अजनिष्ये अजनिष्यावहि अजनिष्यामहि

संस्कृत में शब्द रूप देखने के लिए Shabd Roop पर क्लिक करें और नाम धातु रूप देखने के लिए Nam Dhatu Roop पर जायें।

You may like these posts

स्वनज् धातु के रूप – Svanaj Dhatu Roop – संस्कृत

Svanaj Dhatu स्वनज् धातु (आलिङ्गन् करना, to embrace): स्वनज् धातु भ्वादिगणीय धातु शब्द है। अतः Svanaj Dhatu के Dhatu Roop की तरह स्वनज् जैसे सभी भ्वादिगणीय धातु के धातु रूप...Read more !

गम्/गच्छ धातु के रूप – Gachchh/Gam Ke Dhatu Roop – Sanskrit

Gam, Gachchh Dhatu गम् – गच्छ धातु (जाना, to go): गम् – गच्छ धातु भ्वादिगणीय धातु शब्द है। अतः Gam, Gachchh Dhatu के Dhatu Roop की तरह गम् – गच्छ...Read more !

पच् धातु के रूप संस्कृत में | Pach Dhatu Roop in Sanskrit

पच् धातु (पकाना) भ्वादिगणीय धातु है। Pach Dhatu के Roop के जैसे सभी भ्वादिगणीय धातु के धातु रूप (Dhatu Roop) इसी प्रकार बनाते है। पच् धातु का गण (Conjugation) ‘भ्वादिगण...Read more !

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *