प्रच्छ् (पूछना) धातु के रूप – Prachchh Ke Dhatu Roop – संस्कृत

Prachchh Dhatu

प्रच्छ् धातु (पूछना, to ask): प्रच्छ् धातु तुदादिगण धातु शब्द है। अतः Prachchh Dhatu के Dhatu Roop की तरह प्रच्छ् जैसे सभी तुदादिगण धातु के धातु रूप (Dhatu Roop) इसी प्रकार बनाते है, संस्कृत व्याकरण में प्रच्छ् धातु रूप का अति महत्व है।

प्रच्छ् धातु का गण (Conjugation): तुदादिगण, षष्ठं गण – Sixth Conjugation

प्रच्छ् का अर्थ: प्रच्छ् का अर्थ पूछना, to ask होता है।

प्रच्छ् के धातु रूप (Dhatu Roop of Prachchh) – परस्मैपदी

प्रच्छ् धातु के धातु रूप संस्कृत में सभी लकारों, पुरुष एवं तीनों वचन में प्रच्छ् धातु रूप (Prachchh Dhatu Roop) नीचे दिये गये हैं।

1. लट् लकार प्रच्छ् धातु – वर्तमान काल

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष पृच्छति पृच्छतः पृच्छन्ति
मध्यम पुरुष पृच्छसि पृच्छथः पृच्छथ
उत्तम पुरुष पृच्छामि पृच्छावः पृच्छामः

2. लिट् लकार प्रच्छ् धातु – Past Perfect Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष पप्रच्छ पप्रच्छतुः पप्रच्छुः
मध्यम पुरुष पप्रष्ठ/पप्रच्छिथ पप्रच्छथुः पप्रच्छ
उत्तम पुरुष पप्रच्छ पप्रच्छिव पप्रच्छिम

3. लुट् लकार प्रच्छ् धातु – First Future Tense or Periphrastic

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष प्रष्टा प्रष्टारौ प्रष्टारः
मध्यम पुरुष प्रष्टासि प्रष्टास्थः प्रष्टास्थ
उत्तम पुरुष प्रष्टास्मि प्रष्टास्वः प्रष्टास्मः

4. लृट् लकार प्रच्छ् धातु – भविष्यत्, Second Future Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष प्रक्ष्यति प्रक्ष्यतः प्रक्ष्यन्ति
मध्यम पुरुष प्रक्ष्यसि प्रक्ष्यथः प्रक्ष्यथ
उत्तम पुरुष प्रक्ष्यामि प्रक्ष्यावः प्रक्ष्यामः

5. लोट् लकार प्रच्छ् धातु – अनुज्ञा, Imperative Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष पृच्छतात्/पृच्छतु पृच्छताम् पृच्छन्तु
मध्यम पुरुष पृच्छ/पृच्छतात् पृच्छतम् पृच्छत
उत्तम पुरुष पृच्छानि पृच्छाव पृच्छाम

6. लङ् लकार प्रच्छ् धातु – भूतकाल, Past Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अपृच्छत् अपृच्छताम् अपृच्छन्
मध्यम पुरुष अपृच्छः अपृच्छतम् अपृच्छत
उत्तम पुरुष अपृच्छम् अपृच्छाव अपृच्छाम

7. विधिलिङ् लकार प्रच्छ् धातु – चाहिए के अर्थ में, Potential Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष पृच्छेत् पृच्छेताम् पृच्छेयुः
मध्यम पुरुष पृच्छेः पृच्छेतम् पृच्छेत
उत्तम पुरुष पृच्छेयम् पृच्छेव पृच्छेम

8. आशीर्लिङ् लकार प्रच्छ् धातु – आशीर्वाद देना, Benedictive Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष पृच्छ्यात् पृच्छ्यास्ताम् पृच्छ्यासुः
मध्यम पुरुष पृच्छ्याः पृच्छ्यास्तम् पृच्छ्यास्त
उत्तम पुरुष पृच्छ्यासम् पृच्छ्यास्व पृच्छ्यास्म

9. लुङ् लकार प्रच्छ् धातु – Perfect Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अप्राक्षीत् अप्राष्टाम् अप्राक्षुः
मध्यम पुरुष अप्राक्षीः अप्राष्टम् अप्राष्ट
उत्तम पुरुष अप्राक्षम् अप्राक्ष्व अप्राक्ष्म

10. लृङ् लकार प्रच्छ् धातु – हेतुहेतुमद्भूत, Conditional Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अप्रक्ष्यत् अप्रक्ष्यताम् अप्रक्ष्यन्
मध्यम पुरुष अप्रक्ष्यः अप्रक्ष्यतम् अप्रक्ष्यत
उत्तम पुरुष अप्रक्ष्यम् अप्रक्ष्याव अप्रक्ष्याम

संस्कृत में शब्द रूप देखने के लिए Shabd Roop पर क्लिक करें और नाम धातु रूप देखने के लिए Nam Dhatu Roop पर जायें।