चक्रवर्तिन् (चक्रवर्ती) शब्द के रूप (Chakravartin Ke Shabd Roop) – संस्कृत

Chakravartin Shabd

चक्रवर्तिन् शब्द (चक्रवर्ती, भूमि पर राज्य करनेवाला, सार्वभौम): चक्रवर्तिन् शब्द के नकारान्त पुल्लिंग शब्द के शब्द रूप, चक्रवर्तिन् (Chakravartin) शब्द के अंत में “न्” का प्रयोग हुआ इसलिए यह नकारान्त हैं। अतः Chakravartin Shabd के Shabd Roop की तरह चक्रवर्तिन् जैसे सभी नकारान्त पुल्लिंग शब्दों के शब्द रूप (Shabd Roop) इसी प्रकार बनाते है। जैसे – पथिन्, गुणिन्, व्रत्रहन्, स्थायिन्, मघवन्, लघिमन्, युवन्, स्वामिन्, आत्मघातिन्, अर्थिन्, एकाकिन्, कञ्चुकिन्, ज्ञानिन्, करिन्, कुटुम्बिन्, कुशलिन्, चक्रवर्तिन्, तपस्विन्, दूरदर्शिन्, द्वेषिन्, धनिन्, पक्षिन्, बलिन्, मन्त्रिन्, मनोहारिन्, मनीषिन्, मेधाविन्, रोगिन्, वैरिन् आदि। चक्रवर्तिन् शब्द के शब्द रूप संस्कृत में सभी विभक्तियों एवं तीनों वचन में शब्द रूप (Chakravartin Shabd Roop) नीचे दिये गये हैं।

चक्रवर्तिन् के शब्द रूप – Shabd roop of Chakravartin

विभक्तिएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथमाचक्रवर्तीचक्रवर्तिनौचक्रवर्तिनः
द्वितीयाचक्रवर्तिनम्चक्रवर्तिनौचक्रवर्तिनः
तृतीयाचक्रवर्तिनाचक्रवर्तिभ्याम्चक्रवर्तिभिः
चतुर्थीचक्रवर्तिनेचक्रवर्तिभ्याम्चक्रवर्तिभ्यः
पंचमीचक्रवर्तिनःचक्रवर्तिभ्याम्चक्रवर्तिभ्यः
षष्ठीचक्रवर्तिनःचक्रवर्तिनोःचक्रवर्तिनाम्
सप्तमीचक्रवर्तिनिचक्रवर्तिनोःचक्रवर्तिषु
सम्बोधनहे चक्रवर्तिन् !हे चक्रवर्तिनौ !हे चक्रवर्तिनः !

चक्रवर्तिन् शब्द का अर्थ/मतलब

चक्रवर्तिन् शब्द का अर्थ चक्रवर्ती, भूमि पर राज्य करनेवाला, सार्वभौम होता है। चक्रवर्तिन् शब्द नकारान्त शब्द है इसका मतलब भी ‘चक्रवर्ती, भूमि पर राज्य करनेवाला, सार्वभौम’ होता है।

चक्रवर्ती पु वि॰ [सं॰ चक्रवर्तिन्] चक्रवर्ती । उ॰—चूडौ वीरम घर चक्रवत्ती घार सार मुँह लई धरत्ती ।
चक्रवर्ती वि॰ [सं॰ चक्रवर्तिन्] [स्त्री चक्रवर्तिनी] आसमुद्रांत भूमि पर राज्य करनेवाला । सार्वभौम ।

चक्रवर्ती संस्कृत [विशेषण] जिसका राज्य चारों दिशाओं में फैला हुआ हो।
[संज्ञा पुल्लिंग] 1. समुद्र पर्यंत पृथ्वी का स्वामी, सम्राट 2. किसी समूह या दल का अधिपति।

चक्रवर्तिन् जैसे और महत्वपूर्ण शब्द रूप

उपर्युक्त शब्द रूप चक्रवर्तिन् शब्द के नकारान्त पुल्लिंग शब्द के शब्द रूप हैं चक्रवर्तिन् जैसे शब्द रूप (Chakravartin shabd Roop) देखने के लिए Shabd Roop List पर जाएँ।